Thông tư số 39/2022/TT-BCT của Bộ Công Thương

Thông tư số 39/2022/TT-BCT, ban hành ngày 30/10/2022, là văn bản pháp lý quan trọng của Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung ba Thông tư trước đó: Thông tư 30/2019/TT-BCT, Thông tư 25/2016/TT-BCT và Thông tư 39/2015/TT-BCT. Thông tư này tập trung vào các yêu cầu kỹ thuật và vận hành đối với hệ thống điện truyền tải, phân phối và các nhà máy điện sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió.

Thông tư số 39/2022/TT-BCT của Bộ Công Thương

1. Thông tư này ảnh hưởng gì đến việc lắp đặt điện mặt trời?

Thông tư 39/2022/TT-BCT yêu cầu các nhà máy điện mặt trời tuân thủ những tiêu chuẩn kỹ thuật và vận hành nghiêm ngặt hơn để đảm bảo an toàn và ổn định cho hệ thống điện quốc gia.

Nâng cao yêu cầu kỹ thuật:

Điều khiển tần số: Các nhà máy điện mặt trời phải hoạt động ổn định trong dải tần 49–51 Hz. Nếu vượt quá 50,5 Hz, phải tự động giảm công suất tác dụng theo quy định. Việc khôi phục công suất cần hoàn thành trong vòng 15 giây sau khi tần số trở lại bình thường.

Điều khiển điện áp và công suất phản kháng: Hệ thống phải hỗ trợ điều chỉnh điện áp bằng cách phát hoặc hấp thụ công suất phản kháng tương ứng. Có thể cài đặt theo hệ số công suất cố định hoặc đặc tính đường cong Q-P.

Duy trì vận hành khi có sự cố (VRT): Nhà máy phải tiếp tục hoạt động ngay cả khi điện áp lưới biến động, ví dụ như duy trì 2 giây nếu điện áp rơi xuống 50 – 85% so với định mức.

Các chế độ điều khiển khác: Bao gồm điều khiển hệ số công suất cố định, điều khiển công suất tác dụng/ phản kháng, giới hạn sóng hài, hạn chế mất cân bằng pha và bảo đảm không gây lắc pha quá 20 độ trong 100ms.

Yêu cầu về kết nối và thông tin:

Các nhà máy từ 10 MW trở lên (dù nối lưới phân phối hay truyền tải) phải kết nối dữ liệu, điều khiển từ xa với Trung tâm điều độ hệ thống điện hoặc trung tâm điều khiển vùng.

Các nhà máy trên 30 MW phải tích hợp hệ thống điều khiển phát điện tự động (AGC).

Hệ thống RTU, thiết bị đo đếm và hệ thống thông tin phải đáp ứng tiêu chuẩn để truyền dữ liệu thời gian thực về tình trạng vận hành.

Dịch vụ phụ trợ và trách nhiệm:

Các nhà máy điện mặt trời có khả năng hỗ trợ vận hành (như điều khiển công suất phản kháng) có thể được thanh toán dịch vụ phụ trợ.

Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm đầu tư các thiết bị phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật và chịu sự kiểm tra của đơn vị điều độ.

Thông tư này yêu cầu các chủ đầu tư trang bị công nghệ tiên tiến và có hệ thống vận hành hiện đại hơn, góp phần tăng độ tin cậy và hiệu quả hòa lưới của điện mặt trời.

2. Thông tư này áp dụng cho ai?

Thông tư số 39/2022/TT-BCT áp dụng cho nhiều chủ thể trong lĩnh vực điện, bao gồm:

Nhà máy điện mặt trời và điện gió:

Các dự án có công suất từ 1 MW trở lên đấu nối vào lưới điện phân phối.

Các dự án có công suất từ 10MW trở lên đấu nối vào lưới điện truyền tải (trạm ≥110kV) hoặc lưới điện phân phối.

Các nhà máy có công suất từ 30MW trở lên phải lắp đặt hệ thống AGC để điều khiển phát điện tự động.

Khách hàng có nguồn điện phân tán:

Hộ gia đình hoặc doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời áp mái

Chủ hệ thống phát điện nối lưới có quy mô nhỏ, sử dụng lưới điện phân phối (áp dụng cho cả hệ thống <1 MW).

Các đối tượng này phải đảm bảo hệ thống thông tin giám sát và quản lý điện mặt trời đúng quy định.

Đơn vị vận hành hệ thống:

Đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia (A0): Giám sát toàn bộ hệ thống điện, thiết lập yêu cầu kỹ thuật chung.

Trung tâm điều độ miền hoặc địa phương (A1/A2): Giám sát, kiểm tra vận hành, đấu nối và bảo trì.

Đơn vị truyền tải và phân phối điện: Chịu trách nhiệm về chất lượng lưới, bảo trì điểm đấu nối, đo đếm sản lượng.

Các bên liên quan khác:

Tổ chức tham gia thị trường điện: Những đơn vị cung cấp hoặc sử dụng dịch vụ phụ trợ như điều chỉnh công suất, phản kháng…

Chủ đầu tư, nhà sản xuất thiết bị, đơn vị tư vấn kỹ thuật: Phải tuân thủ đầy đủ quy chuẩn khi triển khai dự án và cung cấp vật tư, dịch vụ liên quan đến lắp đặt – vận hành.

3. Tóm tắt nội dung chính

Thông tư bao gồm 4 điều chính nhằm sửa đổi, bổ sung các quy định về vận hành, kết nối, và trách nhiệm của các đối tượng tham gia hệ thống điện, với trọng tâm lớn vào việc tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi như điện gió và điện mặt trời. Dưới đây là tóm tắt chi tiết theo từng điều:

Điều 1: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 30/2019/TT-BCT ngày 18 tháng 11 năm 2019. Điều này tập trung vào việc cập nhật các quy định trong Thông tư số 30/2019/TT-BCT, vốn đã sửa đổi Thông tư số 25/2016/TT-BCT (hệ thống điện truyền tải) và Thông tư số 39/2015/TT-BCT (hệ thống điện phân phối). Các điểm sửa đổi, bổ sung chính bao gồm:

Yêu cầu về hệ thống thông tin và SCADA: Khách hàng sử dụng lưới điện truyền tải phải có trách nhiệm đầu tư, lắp đặt, quản lý, vận hành hệ thống thông tin phục vụ quản lý và đảm bảo kết nối với hệ thống thông tin của Đơn vị truyền tải điện và Cấp điều độ có quyền điều khiển. Các yếu tố như dữ liệu SCADA, giao diện an toàn giữa máy tính, cáp tín hiệu và liên lạc phục vụ vận hành hệ thống điện được quy định rõ hơn.

Yêu cầu kỹ thuật đối với nhà máy điện gió, nhà máy điện mặt trời:
- Quy định khả năng duy trì vận hành phát công suất tác dụng theo các chế độ như chế độ phát tự do (phát công suất lớn nhất có thể theo sự biến đổi của nguồn năng lượng) và chế độ điều khiển công suất phát.
- Yêu cầu khả năng phát hoặc hấp thụ công suất phản kháng và điều khiển điện áp.
- Quy định thời gian duy trì tối thiểu vận hành phát điện tương ứng với dải tần số của hệ thống điện (ví dụ: từ 47,5 Hz đến 48,0 Hz là 10 phút, từ 48Hz đến dưới 49 Hz là 30 phút, từ 49 Hz đến 51 Hz là phát liên tục).
- Yêu cầu các nhà máy này có khả năng điều chỉnh công suất phản kháng trong dải từ 02% đến 10%.
- Quy định về khả năng vận hành trong dải điện áp và thời gian duy trì tối thiểu tại điểm đấu nối.
- Yêu cầu khả năng khôi phục công suất tác dụng sau khi sự cố.
- Xác định nhu cầu và vận hành dịch vụ phụ trợ: Đảm bảo duy trì mức dự phòng công suất và năng lượng của hệ thống điện, đáp ứng các tiêu chuẩn vận hành và an ninh hệ thống điện.
- Yêu cầu kỹ thuật đối với các nhà máy điện đấu nối vào lưới điện phân phối có công suất từ 10 MW trở lên: Quy định về kết nối với Trung tâm điều khiển, yêu cầu đối với thiết bị đầu cuối RTU hoặc Gateway, hệ thống điều khiển và truyền tải thông tin.

Điều 2: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 25/2016/TT-BCT ngày 30 tháng 11 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định hệ thống điện truyền tải. Điều này tập trung vào việc cập nhật các quy định cho hệ thống điện truyền tải, bao gồm:
Định nghĩa "Đơn vị truyền tải điện": Là đơn vị điện lực được cấp phép hoạt động điện lực trong lĩnh vực truyền tải điện.

Tổng công suất định mức của các nhà máy điện: Quy định về tổng công suất định mức của nhà máy điện thuộc Trung tâm điều khiển, phải lớn hơn hoặc bằng công suất phát lớn nhất đăng ký vận hành trong hệ thống điện quốc gia.

Yêu cầu đối với nhà máy điện đấu nối vào hệ thống điện truyền tải: Bổ sung các quy định về khả năng duy trì lưới điện khi tần số biến thiên, cũng như các yêu cầu đối với hệ thống điều khiển, tự động đảm bảo kết nối ổn định, tin cậy.

Kiểm tra điều kiện đóng điện, đóng điện điểm đấu nối để chạy thử, nghiệm thu: Sửa đổi các điều khoản liên quan đến quy trình kiểm tra, văn bản xác nhận, cam kết, và báo cáo kiểm tra để đảm bảo việc kết nối và vận hành tuân thủ các quy định pháp luật.

Quản lý, vận hành thiết bị điện: Quy định về việc đảm bảo đáp ứng các yêu cầu vận hành và yêu cầu kỹ thuật, phù hợp với quy định của Bộ Công Thương và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Điều 3: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2015/TT-BCT ngày 18 tháng 11 năm 2015 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định hệ thống điện phân phối. Điều này tập trung vào các sửa đổi đối với hệ thống điện phân phối, cụ thể là:

Yêu cầu đối với nhà máy điện đấu nối vào lưới điện phân phối: Quy định về việc kết nối với Trung tâm điều khiển, truyền tải thông tin và xử lý các sự cố.

Yêu cầu đối với nguồn điện mặt trời, điện gió đấu nối vào lưới điện trung áp:
- Quy định thời gian duy trì tối thiểu vận hành phát điện tương ứng với dải tần số của hệ thống điện (từ 48Hz đến dưới 49 Hz là 30 phút, từ 49 Hz đến 51 Hz là phát liên tục, trên 51 Hz đến 51,5 Hz là 30 phút, trên 51,5 Hz đến 52 Hz là 01 phút).
- Yêu cầu giảm công suất tác dụng khi tần số hệ thống điện lớn hơn 50,5 Hz.
- Yêu cầu khả năng duy trì vận hành phát điện tương ứng với các dải điện áp tại điểm đấu nối.
- Quy định về việc tự động ngắt kết nối với lưới điện phân phối khi xảy ra sự cố.
- Yêu cầu khả năng điều khiển công suất phản kháng theo chế độ ổn định hoặc từ xa.

Kiểm tra điều kiện đóng điện, đóng điện điểm đấu nối để chạy thử, nghiệm thu: Sửa đổi các điều khoản tương tự như Điều 2 để đảm bảo tuân thủ quy định khi kết nối với lưới điện phân phối.

Quản lý, vận hành thiết bị điện: Các quy định được sửa đổi để đảm bảo quản lý và vận hành thiết bị điện phù hợp với quy định chung và các quy định pháp luật khác.

Bổ sung quy định về Trung tâm điều khiển: Bao gồm việc kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định của Thông tư này trong phạm vi địa bàn quản lý.

Điều 4: Điều khoản thi hành.

Hiệu lực thi hành: Thông tư này có hiệu lực từ ngày 16 tháng 02 năm 2023.

Bãi bỏ và chuyển tiếp:
- Bãi bỏ một số điều, khoản của Thông tư số 25/2016/TT-BCT và Thông tư số 39/2015/TT-BCT.
- Trường hợp trang thiết bị điện đã được đưa vào vận hành hoặc có hợp đồng mua sắm, lắp đặt thiết bị trước ngày Thông tư này có hiệu lực, nếu có yêu cầu kỹ thuật khác so với Thông tư này thì không bắt buộc phải điều chỉnh.
- Trong quá trình thực hiện, nếu phát sinh vướng mắc, các đơn vị có liên quan phải phản ánh về Cục Điều tiết điện lực để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.

Toàn văn Thông tư số 39/2022/TT-BCT của Bộ Công Thương

Bạn có thể xem toàn văn Thông tư 39 theo liên kết chính thức từ Cổng thông tin điện tử Chính phủ tại đây:

https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2023/01/39-bct.signed.pdf

Nhìn chung, Thông tư 39/2022/TT-BCT là bước tiến lớn trong việc nâng cao tiêu chuẩn kỹ thuật và khả năng điều hành lưới điện quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió đang bùng nổ tại Việt Nam. Với những quy định rõ ràng về tần số, điện áp, kết nối điều độ và cung cấp dịch vụ phụ trợ, Thông tư không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho hệ thống mà còn khuyến khích nhà đầu tư áp dụng công nghệ tiên tiến, hướng đến phát triển bền vững và chuyên nghiệp hơn cho ngành điện Việt Nam.